In Adam weer een theedrinker,. moslim hufters kunnen dus hun gang blijven gaan

Uit de azijnbode, voor hen die de bronnen willen weten omdat ze het kennelijk anders niet snappen

Nuchtere pragmaticus, geen politiek dier

Samen voor de Toekomst heette het PvdA-verkiezingsprogramma van 2002, opgesteld door een commissie onder voorzitterschap van Eberhard van der Laan. De zalvende titel van het programma zou door politieke tegenstanders zomaar kunnen worden toegeschreven aan Job Cohen.

Maar anders dan die tegenstanders denken is Van der Laan helemaal niet zo van de fluwelen aanpak: als samensteller van het verkiezingsprogramma van 2002 bekritiseerde hij de lofzang op de multiculturele samenleving. Al werden al te scherpe kwalificaties in de definitieve versie afgezwakt.

De nieuwe Amsterdamse burgemeester is net als zijn voorganger jurist. En net als Cohen beschouwt Van der Laan het politiek/bestuurlijke werk niet als enig zaligmakende. Zoals Cohen in de jaren negentig zijn Haagse werkzaamheden – tweemaal staatsecretaris, Eerste Kamerlid – afwisselde en combineerde met zijn werk voor de universiteit in Maastricht, zo combineerde Van der Laan in diezelfde periode zijn Amsterdamse fractievoorzitterschap met zijn werk als advocaat, gespecialiseerd in aansprakelijkheidskwesties.

Fulltime politicus werd hij pas toen hij in november 2008 Ella Vogelaar opvolgde als minister van Wonen, Wijken en Integratie. Juist in die hoedanigheid kon Van der Laan heel goed de indruk wekken dat hij geen klassiek politiek dier is. Hoewel hij, niet alleen vanwege zijn portefeuille maar ook vanwege zijn welbespraaktheid en nuchterheid, door de PvdA naar voren werd geschoven als bestrijder van het grote gevaar Geert Wilders. Zelf noemt de jurist zich ‘een ontzettend oplossingsgericht mannetje.’

Politiek heeft niettemin altijd een rol gespeeld in het leven van Eberhard van der Laan. Zijn vader, huisarts, was namens de ARP raadslid in Rijnsburg. De Nieuwmarktrellen (protesten tegen de aanleg van de metro, 1975) wekten zijn interesse voor de plaatselijke politiek. Nog als student werd Van der Laan in de jaren zeventig korte tijd assistent van de Amsterdamse PvdA-wethouder Jan Schaefer.

Tegen Het Parool zei hij daarover in 1998: ‘Schaefer was mijn leermeester. Van hem heb ik geleerd: praat niet over beleid, maar over mensen. Je moet niet over onderwijs spreken, maar over scholen.’

Van 1990 tot 1998 was hij lid van de Amsterdamse gemeenteraad, waarvan vijf jaar als fractievoorzitter. Zijn pragmatisme sloeg aan. Bij de verkiezingen van 1994 deed de PvdA het in Amsterdam veel beter dan elders. Dat bleef ook in Den Haag niet onopgemerkt. Hij werd in 1996 gepolst voor een Haagse functie, maar weigerde. Het was tijd voor het gezin. Van der Laan heeft vijf kinderen.

Als fractievoorzitter In Amsterdam viel Van der Laan onder meer op door zijn ‘kruistocht’ tegen criminele ondernemers op de Wallen. Tien jaar later kon hij goedkeurend toekijken hoe een van zijn opvolgers, huidig waarnemend burgemeester Lodewijk Asscher, het ‘schoonvegen’ van de Wallen werkelijk ter hand nam.

De aanleg van de Noord-Zuidlijn is door Van der Laan altijd verdedigd. Uit een ingezonden stuk in de Volkskrant van 24 juni 1997: ‘Slechte doorstroming is ook een vorm van onbereikbaarheid die bedrijven de binnenstad uitjaagt () Er zijn geen betere alternatieven voorhanden voor de Noord-Zuidlijn.’

Eberhard van der Laan, die komende maandag 55 jaar wordt, heeft er geen geheim van gemaakt dat hij het Amsterdamse burgemeesterschap ambieerde. Eind april maakte hij zelf bekend af te zien van een plaats op de PvdA-kandidatenlijst voor de Kamerverkiezingen omdat hij liever de opvolger van Job Cohen wilde worden.

Ton